Przed nami trzy najważniejsze dni roku liturgicznego. Z powodu epidemii większość z nas będzie śledzić celebracje liturgiczne z naszych kościołów w formie transmisji. Abyśmy mogli lepiej przygotować się do przeżycia tych dni, w kolejnych dniach zamieszczać będziemy wprowadzenia do poszczególnych celebracji.

Diecezjalna Diakonia Liturgiczna

WIELKI CZWARTEK

Msza Krzyżma

Kapłaństwo i namaszczenie to dwa ogniska elipsy, wokół których koncentruje się cała liturgia Mszy Krzyżma. Swoim podniosłym charakterem nie wpisuje się ona w Wielki Post ani w Święte Triduum Paschalne, bo choć kieruje nas ku rzeczom przyszłym, to od zupełnie innej strony. Tak więc, choć ściśle kojarzy się nam z Wielkim Czwartkiem (jest swoistym pomostem miedzy Wielkim Postem a Triduum. Przygotowuje się w jej trakcie krzyżmo, by w Wielką Noc móc sprawować sakrament chrztu świętego. Tak samo i my przygotowujemy się przez postanowienia wielkopostne, by w trakcie Wigilii Paschalnej w sposób szczególny móc radować się z sakramentu chrztu), to ze względu na różne przeciwności może być odprawiana w innym stosownym dniu.

Pierwszym z ognisk jest kapłaństwo. To właśnie o nim mówi antyfona na wejście: „Jezus Chrystus uczynił nas królestwem i kapłanami dla Boga i Ojca swojego, Jemu chwała i moc na wieki wieków”. Msza Krzyżma jest jedną z bardziej uroczystych liturgii w ciągu roku, na której zbierają się kapłani całej diecezji, by pod przewodnictwem swojego biskupa sprawować Eucharystię. Ta wielka koncelebra jest wyrazem łączności kapłanów, na co dzień posługujących w parafiach i wspólnotach, z biskupem, a więc całym Kościołem Katolickim. Po homilii wszyscy kapłani obecni w katedrze odnawiają przyrzeczenia kapłańskie. Odpowiadają „chcę” na wezwanie biskupa do służby Bogu i Kościołowi. Biskup zwraca się również z prośbą o modlitwę za siebie i za wszystkich kapłanów, co wskazuje na to, że cała ich posługa jest sprawowana dzięki mocy Bożej.

Z kolei o namaszczeniu mówi kolekta: „Boże, Ty namaściłeś Twojego Syna Duchem Świętym i ustanowiłeś Go Chrystusem i Panem, a nam dałeś udział w Jego godności; spraw, abyśmy w świecie byli świadkami odkupienia”. W trakcie tej szczególnej liturgii biskup błogosławi krzyżmo wykorzystywane przy sprawowaniu sakramentów chrztu świętego, bierzmowania oraz święceń kapłańskich, olej chorych mający umocnić cierpiących i olej katechumenów używany niekiedy w trakcie chrztu. Po odnowieniu przyrzeczeń przez kapłanów, następuje uroczysta procesja przyniesienia do ołtarza darów i olejów, podczas której śpiewany jest piękny hymn „Przyjmij pieśń, Odkupicielu” opisujący przeznaczenie poszczególnych olejów. Do pobłogosławienia oleju chorych dochodzi w trakcie Modlitwy Eucharystycznej (przed doksologią), w trakcie którego biskup wypowiada między innymi słowa „niech to będzie Twój święty olej dla nas przez Ciebie poświęcony”. Dalej, po komunii, następuje błogosławienie oleju katechumenów oraz najbardziej uroczyste błogosławienie krzyżma. Słowa konsekracji krzyżma przypominają o ważnych wydarzeniach biblijnych związanych z namaszczeniem (np. namaszczenie Aarona przez Mojżesza czy gołębicę z gałązką oliwną będącą znakiem ustaniu potopu). Żeby podkreślić znaczenie świętych olejów, na zakończenie Eucharystii zostają one w sposób procesyjny wyniesiony przy udziale kadzidła. Jest to jedyna procesja wyjścia, w trakcie której korzysta się z trybularza.

Jak wygląda Msza Krzyżma oczyma osoby nie noszącej na niej stuły? Niesamowicie! Cała katedra jest pełna kapłanów w białych albach, którzy zajmują wszystkie ławki i jeszcze większość dostawionych krzeseł. Liturgia na każdym kroku pokazuje wielkość Kościoła. Pokazuje, że mimo grzechów, które się w nim dzieją, Kościół jest święty, uświęcony mocą Bożą. Bo kapłani posługujący w naszych parafiach mówią „chcemy”, chcemy służyć ludziom i Bogu. Jak to w takim razie może się nie udać?

Maria

Msza Wieczerzy Pańskiej

Msza Wieczerzy Pańskiej prowadzi nas do wydarzeń z Wieczernika, poprzedzających Mękę Chrystusa. Wspominamy wtedy szczególnie ustanowienie Eucharystii, kapłaństwa oraz otrzymane od Pana przykazanie miłości. Wszystkie te trzy razem są filarami życia Kościoła w świecie, dlatego w liturgii tego dnia zostały one bardzo wyraźnie podkreślone zarówno czytaniami, jak i dodatkowymi obrzędami.

Pierwszym ze szczególnych znaków tego dnia jest puste Tabernakulum – nie ma w nim Ciała Pańskiego, podobnie jak dwa tysiąclecia temu nie było go przed Ostatnią Wieczerzą. Tego dnia konsekruje się dość chleba, aby starczyło go także na kolejny dzień, kiedy to nie sprawuje się Eucharystii. Doniosły i radosny charakter wspominanych wydarzeń jest podkreślony przez biały kolor szat. Ponadto znów powraca śpiewany podczas obrzędów wstępnych hymn „Chwała na wysokości Bogu”, któremu towarzyszy bicie dzwonów.

W Liturgii Słowa świętojanowy opis Ostatniej Wieczerzy poprzedzony jest nakazem obchodzenia żydowskiej Paschy – starotestamentalnej zapowiedzi Misterium Wielkanocnego. Pojawia się ofiara baranka bez skazy – figury Chrystusa, którego krew ratuje naród wybrany – typ Kościoła – od śmierci. Zwraca też uwagę nakaz „miesiąc ten będzie dla was początkiem miesięcy” – podobnie podczas Ostatniej Wieczerzy ma swój początek Święty Kościół, dla którego źródłem i szczytem jest Eucharystia, a głównym prawem – przykazanie miłości.

Również w psalmie nie brakuje zdań przywodzących na myśl wydarzenia Wieczernika. Jako znak doskonałego przymierza zawartego przez Chrystusa, przelał On swoją własną krew, którą podał swoim uczniom – taka pojawia się myśl, gdy słyszymy refren o Kielichu Przymierza. Z kolei słowa „wypełnię me śluby dla Pana przed całym Jego ludem” przywodzą na myśl każdą Mszę Świętą, gdy przed zgromadzeniem Kościoła, na ołtarzu uobecnia się całkowite oddanie Chrystusa Ojcu.

Wreszcie zarówno drugie czytanie jak i Ewangelia opisują już bezpośrednio wydarzenia z Wieczernika. Chrystus w znakach ukazuje uczniom swoją ofiarę i zleca powtarzanie tych znaków na Jego pamiątkę – ustanawia Eucharystię. Poprzedzone to jest obmyciem nóg oraz nadaniem przykazania miłości. Widzimy więc, jak Chrystus obmywa uczniów włączając ich do swego Kościoła; ukazuje im przykazanie miłości nadając prawo, którym ten Kościół ma się kierować; uczy ich sprawować Eucharystię, która dla Kościoła jest źródłem i szczytem życia. Zatem oglądamy w tych wydarzeniach moment narodzin Kościoła.
Po homilii może odbyć się obrzęd obmycia nóg, podczas którego kapłan, zdjąwszy ornat, obmywa i wyciera nogi przedstawicielom wspólnoty. Jest to – obok aklamacji przed Ewangelią – kolejny element podkreślający owo nowe przykazanie, które Chrystus zlecił zachowywać swoim uczniom. Łacińska nazwa tego obrzędu – „Mandatum” – oznacza właśnie „przykazanie”.

Przewidziana jest też uroczysta bardziej niż zwykle procesja z darami. Powinien w niej być przyniesiony do ołtarza cały chleb, który ma być podczas tej Eucharystii konsekrowany. Ponadto przepisy przewidują niesienie w procesji darów przeznaczonych dla ubogich, a jako pieśń towarzysząca procesji sugerowana jest „Gdzie miłość wzajemna i dobroć” – kolejne wskazanie na przykazanie miłości.

Dalej, po obrzędach Komunii, następuje procesja z przeniesieniem Najświętszego Sakramentu do wcześniej przygotowanego miejsca przechowania. Warto zwrócić uwagę na to, co dzieje się później – „po chwili adoracji w ciszy, kapłan i posługujący przyklękają i powracają do zakrystii”. Nie ma błogosławieństwa, ani rozesłania: liturgia Świętego Triduum nie kończy się w tym miejscu, podobnie jak dzieło Chrystusa nie kończy się zabraniem Go od uczniów.

Po Mszy Wieczerzy Pańskiej z ołtarza zdejmowany jest obrus, a krzyże powinny być zasłonięte (jeżeli nie zostało to zrobione wcześniej — w sobotę przed V niedzielą Wielkiego Postu). Wraz ze złożeniem Konsekrowanego Chleba w kaplicy przechowania przypomina to, że Oblubieniec został zabrany od swojego Kościoła. Owo obnażenie ołtarza nawiązuje też do całkowitego oddania się Chrystusa człowiekowi.

Dla mnie szczególnie poruszające są dwa elementy. Po pierwsze bogactwo znaków i dobór czytań tak wyraźnie i szczegółowo pokazujące wydarzenia Ostatniej Wieczerzy. Po drugie to, jak bardzo te wszystkie wydarzenia podkreślają rolę Eucharystii w życiu Kościoła. Została mu ona dana już na samym początku jego istnienia i w swoich znakach poprzedziła właściwą ofiarę Chrystusa na drzewie Krzyża.

Wojtek
Jesteś tu:

Serwis wykorzystuje pliki cookies w celach wskazanych w polityce prywatności. Korzystając ze strony wyrażasz zgodę na wykorzystywanie plików cookies, w zakresie odpowiadającym konfiguracji Twojej przeglądarki.

Polityka prywatności